Kampung Sungai Peroh kini bercahaya

SUSUNAN plat solar yang sedikit condong di Malaysia bertujuan memudahkan kerja-kerja pembersihan.

SEBELUM tahun 2007, penduduk Kampung Sungai Peroh, Kluang, Johor yang mempunyai populasi lebih kurang 200 orang yang terdiri daripada 23 buah keluarga mendapat sinaran cahaya pada waktu malam dengan bantuan lampu minyak tanah sahaja.
Selepas anak syarikat Tenaga Nasional Berhad (TNB), TNB Energy Services Sdn. Bhd. (TNBES) mendirikan Stesen Solar Hibrid (SSH) di kampung yang penduduknya berketurunan Jakun itu, mereka kini sudah boleh dikatakan amat selesa.
Tok Batin Kampung Sungai Peroh, Ugeh Ganduh, 90, merupakan individu yang sangat prihatin terhadap keperluan anak-anak buahnya, malah panggilan pada waktu malam oleh penduduk kampung untuk ke hospital turut dilayani tanpa sebarang rungutan.
Setakat ini, kata Ugeh, hanya kemudahan bekalan elektrik yang dapat dinikmati hampir sempurna walaupun kadangkala elektrik terputus kerana SSH disambar petir namun, dia dapat menerimanya.
Kampung Sungai Peroh terletak di tengah-tengah ladang kelapa sawit yang memerlukan kenderaan pacuan empat roda untuk sampai ke sana kerana permukaan jalan yang berlubang-lubang.
Ugeh masih kuat bekerja mengusahakan ladang kelapa sawit seluas 57 hektar biarpun usianya hampir mencecah seabad. Dia mula menggalas tanggungjawab sebagai tok batin sejak tahun 1982.
SSH Kampung Sungai Peroh sama seperti SSH Sekolah Kebangsaan Ladang Mutiara (SKLM) yang kedudukannya berdekatan dengan kampung tersebut.
Sistem solar hibrid merupakan gabungan sumber tenaga diperbaharui iaitu solar dengan tenaga konvensional, bahan api fosil.
Ia sesuai untuk diaplikasi di lokasi yang terletak jauh di pedalaman yang tidak mempunyai sistem pengangkutan, perhubungan dan logistik yang baik.
Generator diesel
Bekalan tenaga keseluruhan menggunakan nisbah 70:30 atau 80:20 dengan sumber tenaga utama daripada solar, manakala generator yang dijana oleh diesel menjadi sokongan dalam sistem keseluruhan.
Sistem berjalan secara automatik dengan memberikan bekalan elektrik 24 jam tanpa henti sama dengan sistem talian penghantaran kuasa elektrik.
“Sistem Off Grid ini sesuai digunakan di kawasan pedalaman yang terletak berpuluh-puluh kilometer dari jalan besar dan kepadatan penduduk yang tidak ramai,” terang Pengarah Urusan TNBES, Shahrir Abdul Latiff ketika ditemui di Kluang, Johor.
Sistem operasinya dipanggil Sistem Pemantauan Jarak Jauh (Remote Monitoring System) yang membolehkan SSH beroperasi sendiri dengan penyeliaan manusia secara minimum.
Sinaran matahari yang memancar pada waktu siang diserap oleh panel solar fotovolta (PV). Haba yang diserap memberi tenaga getaran pada butiran zarah dalam panel sekali gus menghasilkan tenaga elektrik arus terus (DC).
SSH SKLM menggunakan panel solar PV daripada bahan silikon polihabluran (polycrystalline) jenama Sharp yang mempunyai jaminan jangka hayat selama 20 tahun untuk menghasilkan tenaga elektrik dengan kecekapan 100 peratus.

STESEN Solar Hibrid ini memberi bekalan elektrik kepada penduduk Kampung Sungai Peroh selepas sekian lama menggunakan lampu minyak tanah.

---

Selepas tempoh itu, kecekapan penghasilan elektrik mula menurun sedikit demi sedikit seiring peningkatan usia penggunaan panel solar.
“Di SKLM, ada enam susunan panel solar PV yang secara keseluruhan boleh menghasilkan tenaga elektrik berjumlah 40 kilowatt DC,” kata Jurutera Pengurusan Projek TNBES, Johari Jalldin, 42.
Disebabkan Malaysia berada di garisan Khatulistiwa yang menerima sinaran sang suria secara terus jadi, susunan panel solar tidak perlu terlalu condong seperti negara-negara di hemisfera utara atau selatan.
Serap haba
Namun begitu, susunan panel solar di SSH SKLM disusun secara sedikit miring pada sudut berukuran lapan darjah bagi memudahkan kerja-kerja penyelenggaraan dan pembersihan.
“Panel solar menyerap haba pada kapasiti maksimum selama 3.5 jam dalam tempoh sehari,” kata Shahrir yang ditemui di Kluang, Johor awal November lalu.
Selebihnya, penyerapan masih berlaku, tetapi tidak 100 peratus.
Maka, jika dijumlahkan masa penyerapan maksimum secara keseluruhan dalam sebulan, lebih kurang empat hari panel solar PV dapat mengutip haba daripada pancaran cahaya matahari.
Panel-panel diletakkan tinggi sedikit daripada permukaan tanah supaya ruang yang tinggal dapat memberi kesan penyejukan pada panel solar sekali gus dapat meningkatkan kecekapan alat tersebut.
Tenaga elektrik DC yang diserap oleh panel ditukar menjadi arus ulang-alik (AC) oleh penyongsang (inverter) melalui Solar Charge Medium (SCM) untuk kegunaan sekolah.
Lebihan tenaga elektrik yang tidak digunakan ketika tenaga dijana pada siang hari akan disimpan dalam penyimpanan bateri.
Sebanyak 120 unit bateri yang mampu menampung kapasiti penyimpanan elektrik pada tahap maksimum iaitu 540 kilowatt perjam.
Jika penyimpanan maksimum dibuat dan tiada penyerapan haba matahari daripada panel solar, bateri-bateri itu mampu memberikan bekalan tenaga selama 10 hari.
Buatan Itali, ia merupakan bateri asid berplumbum dan boleh dikitar semula. Jangka hayatnya mampu bertahan paling kurang 10 tahun dan boleh dipanjangkan dengan penyelenggaraan yang baik serta berkala.
Bateri juga merupakan bahagian yang paling banyak memakan kos pembinaan iaitu sekitar 30 peratus daripada jumlah keseluruhan. Sebiji bateri berharga kira-kira RM3,000.
Sekiranya panel solar PV tidak dapat menjana tenaga elektrik dan simpanan tenaga dalam bateri kehabisan, maka generator akan berfungsi secara automatik.
Kapasiti tangki minyak yang direka oleh TNBES bagi membekalkan diesel ke generator direka supaya dapat menampung penggunaan selama tiga bulan.
Kesemua tata susunan sistem tersebut dapat dipantau pada skrin yang berada dalam bilik yang menempatkan inverter.
Maklumat yang terpapar ditunjukkan dalam bentuk gambar rajah supaya pengesan dan pembacaan data lebih cepat serta mudah dilakukan.
Data-data seperti bacaan nombor penyerapan haba ditunjukkan dalam bentuk digital supaya lebih jelas dan tepat berbanding analog.
Gambar rajah yang sama turut dipantau di ibu pejabat TNB terdekat menggunakan teknologi satelit.
Maka, jika terdapat kelainan dalam sistem, bantuan awal dapat dihantar dan fungsi itu amat berguna bagi SSH Kampung Peroh dan SKLM kerana kedudukan antara kedua-dua lokasi dengan bandar Kluang lebih kurang 60 kilometer.
Setiap tiga bulan, pasukan TNBES akan sampai ke lokasi terbabit bagi menjalankan kerja-kerja penyelenggaraan dan penambahan diesel.
“Kami melakukan penyelenggaraan dan pemeriksaan pada setiap bahagian sistem seperti panel solar PV, bateri dan generator,” terang Jurutera Operasi dan Selenggara TNBES, Mahzanarul Ahza Mahamod, 29.

RUANG penyimpanan bateri dan inverter mesti pada suhu sekitar 18 darjah Celsius.

---

Disebabkan reka bentuk panel solar yang miring, maka daun-daun yang gugur terkena permukaan alat tersebut akan jatuh ke tanah akhirnya.
Cuci habuk
Habuk-habuk yang terperangkap pula, boleh dicuci dengan air hujan secara beransur-ansur. Apabila TNBES datang melawat, kerja-kerja membersih dengan mengelap permukaan sahaja dibuat supaya kecekapan penyerapan dapat dimaksimum.
Suhu dalam bilik penyimpanan bateri dan inverter sentiasa dikekalkan pada bacaan 18 darjah Celsius dengan menggunakan pendingin hawa bagi menyejukkan perkakas yang beroperasi 24 jam.
Sama seperti penyelenggaraan bateri kereta yang memerlukan air bateri diisi pada masa-masa tertentu, bateri penyimpanan solar juga begitu.
Selain itu, bacaan graviti spesifik (S.G) pada elektrolit diambil bagi mengetahui ketumpatan dan konsentrasi bahan.
Dengan menggunakan alat dipanggil hidrometer, sedikit cecair dalam bateri diambil untuk dibuat bacaan. Bacaan itu penting untuk dipantau kerana nilai S.G akan menurun apabila bateri nyahcas. Bacaan S.G elektrolit bateri di SKLM ialah 1.24 kilogram per meter persegi.
Selain dapat membekalkan bekalan elektrik 24 jam, SSH juga mampu mengurangkan pencemaran udara yang terhasil daripada generator yang berfungsi terlalu lama.
Generator dalam sistem solar hibrid hanya bertindak sebagai sumber sokongan bekalan elektrik apabila sistem solar tidak mampu berfungsi 100 peratus. Penggunaannya terhad dan pada saat-saat terdesak sahaja.
TNBES mempunyai kakitangan seramai 100 orang dan 30 daripadanya ialah jurutera. Terdapat sebanyak 42 buah SSH di seluruh Malaysia seperti di stesen kereta kabel di Gunung Machinchang, Pulau Langkawi, Sistem Solar Hibrid di Pulau Tinggi, Mersing dan Sistem Solar Hibrid di Kampung Denai, Rompin.
Selain itu, tenaga elektrik diperbaharui minihidro turut dibangunkan oleh TNBES dan terdapat 28 buah di seluruh Malaysia, manakala kos pembinaan SSH SKLM.