Kitar semula susu tamat tempoh

SETIAP kali menyebut tentang susu ibu, pasti ramai membayangkan bayi dalam dakapan ibunya untuk menyusu. Namun demikian, bagi ibu-ibu berkerjaya, alat atau pam perahan merupakan sandaran di tempat kerja untuk mengumpul stok susu untuk diberikan kepada bayi ketika berjauhan.
Susu yang disimpan di dalam bekas steril dan bertutup boleh bertahan sehingga enam jam pada suhu 26 darjah Celsius ke bawah. Ia boleh juga disimpan di dalam peti sejuk tidak melebihi 72 jam, peti sejuk beku satu pintu (dua minggu), peti sejuk beku dua pintu (tiga bulan) dan peti sejuk beku (enam bulan).
Namun, apabila susu yang disimpan melepasi tempoh, ia mengalami susut nilai kandungan nutrisi dan tidak sesuai diminum dan terpaksa dibuang. Bagi sesetengah pihak, tindakan itu dianggap sebagai satu kerugian.
Namun di sebuah kediaman dua tingkat yang terletak di Kota Kemuning, Shah Alam, Selangor susu-susu ibu yang tamat tempoh ini diberi peluang kedua. Ia menjadi bahan penting dalam pembuatan sabun.
Langkah pembuatan
Bahan-bahan lain yang digunakan ialah ramuan semula jadi seperti susu kambing, kunyit, serai, minyak sayur-sayuran seperti minyak zaitun, kelapa dan kelapa sawit serta minyak pati.
Seramai tujuh orang wanita yang terdiri daripada golongan ibu dan bakal ibu, berkumpul di kediaman yang dikenali sebagai Bonda Villa bagi mengikuti satu kelas khas membuat sabun daripada susu ibu itu.
Berpakaian lengkap dengan apron dan penutup mulut, guru kelas itu, Sany Woo, telah menyediakan bahan-bahan yang akan digunakan untuk menghasilkan sabun unik itu.
Beliau dan konsultan penyusuan badan, Gina Yong, 40, merupakan ahli kumpulan sokongan penyusuan ibu yang dikenali sebagai The Breastfeeding Advocates Network (TBAN).
"Susu ibu yang digunakan untuk pembuatan sabun ini diperoleh daripada ibu-ibu yang menderma susu mereka yang telah melebihi enam bulan penyimpanan," jelas Woo ketika ditemui baru-baru ini.
Dengan para peserta mengelilingi meja makan, beliau memulakan kelas dengan menyukat semua ramuan yang diperlukan dengan teliti menggunakan sebuah mesin penimbang elektronik.

SETIAP bahan disukat bagi memastikan kuantiti yang dicampur tepat.

---

Terangnya, setiap bahan yang digunakan mempunyai peranan penting dalam sabun berkenaan. Contohnya, minyak zaitun berfungsi memberikan kelembapan, minyak kelapa sawit yang kaya dengan kandungan vitamin E bermanfaat untuk kulit dan dapat mengekalkan bentuk sabun, manakala minyak kelapa menghasilkan buih ketika sabun digunakan.
"Setiap kandungan mempunyai nilai perkadaran tersendiri. Jika mahu banyak buih, maka minyak kelapa ditambah. Namun, jika terlalu banyak, ia boleh menyebabkan kulit kekeringan," jelas Woo kepada peserta.
Langkah pertama jelasnya, ialah memproses susu ibu beku dengan bahan bukan organik, lai atau natrium hidroksida (NaOH) dan digaul sebati. Semasa mencampur kedua-dua bahan tersebut, bekas diletakkan dalam ketulan ais agar menstabilkan suhu susu di bawah 25 darjah Celsius bagi mencegahnya daripada rosak.
"Jika campuran bahan ini tidak bertukar warna begitu kekuningan, jadi ia dalam keadaan baik," ungkapnya sambil memasukkan kepingan NaOH sedikit demi sedikit sambil mengaul dengan susu.
Setelah itu, campuran minyak dan susu badan yang telah ditapis dimasukkan ke dalam satu bekas yang sama dan dipukul perlahan selama 45 minit sebelum dituang ke dalam acuan dan dibiarkan keras.
Setelah keras, sabun tersebut dipotong dan bersedia untuk digunakan sekurang-kurangnya selepas 24 jam.
Campuran bahan yang telah mengeras pada suhu bilik dipotong bergantung kepada saiz yang dikehendaki. Kemudian, buku-buku sabun itu dibiarkan lagi sebelum boleh digunakan dengan paling singkat selama 24 jam.
Lebih lama dibiarkan lebih baik bergantung kepada penggunanya nanti, menurut Woo. Selama enam minggu untuk kegunaan bayi, manakala empat minggu bagi orang dewasa.
Kelas itu menurut Woo, diadakan antara dua hingga tiga kali setahun.
Pengaruh
Sementara menunggu sabun yang dibuat siap, Yong memaklumkan penganjuran kelas, bengkel penyusuan bayi dan pertemuan kumpulan sokongan TBAN merupakan antara langkah yang diambil dalam meningkatkan kesedaran serta amalan penyusuan badan dalam kalangan wanita.
Katanya, kadar penyusuan bayi dengan susu ibu di Malaysia masih lagi pada tahap rendah iaitu sebanyak 14.5 peratus.
Jelas beliau, antara faktor yang mempengaruhi kadar itu ialah penggunaan susu tumbesaran atau formula yang mula mendapat tempat sekitar tahun 1970-an hingga 1980-an.
Pengiklanan agresif susu tersebut meyakinkan umum bahawa susu tersebut mempunyai khasiat yang tinggi dan menjadi pilihan bayi, seterusnya mempengaruhi kaum ibu untuk memilih susu tersebut.
Selain itu, penggunaan susu ibu yang mudah berbanding susu formula menambah keyakinan orang ramai.
Yong menambah, status masyarakat yang dikaitkan dengan amalan menyusu badan pada waktu itu juga merupakan satu pengaruh penting.
"Tanggapan bahawa menyusukan anak dengan susu badan adalah amalan orang miskin dan malu untuk melakukannya di tempat-tempat umum meningkatkan penggunaan susu formula," ujarnya.
Justeru, kumpulan-kumpulan sokongan seperti TBAN diwujudkan bagi memberi kesedaran dan panduan kepada orang ramai betapa pentingnya penyusuan badan.
Yong berkata, walaupun masih rendah, kesedaran umum terhadap kepentingan penyusuan badan semakin meningkat.
"Malah, penganjuran Kempen Penyusuan Susu Ibu, pengenalan Polisi Penyusuan Susu Ibu Malaysia dan Hospital Rakan Bayi oleh pihak berkuasa memberi kesan terhadap amalan ini.
"Ia juga mewujudkan inovasi teknologi, kemudahan dan trend-trend fesyen baharu dalam amalan penyusuan susu ibu ini dan terus menggalakkan lebih ramai ibu menyusukan anak mereka," ujar beliau.

SUSU ibu yang disimpan boleh melepasi tamat tempoh tidak sesuai untuk bayi minum.

---

Manfaat
Dalam pada itu, Perunding Obstetrik dan Ginekologi Hospital Kuala Lumpur, Dr. Noor Haliza Yussoff berkata, susu ibu mengandungi nutrisi unik yang paling lengkap berbanding susu formula.
Jelasnya, susu badan mempunyai kandungan protein yang tinggi, kaya vitamin, karbohidrat dan lemak yang memainkan peranan dalam perkembangan otak, retina dan sistem saraf bayi. Selain itu ia juga mengandungi imunoglobulin iaitu antibodi yang penting terhadap imun badan bayi.
"Kandungan susu ibu sentiasa berubah mengikut keperluan bayi. Contohnya, kandungan protein dalam susu akan lebih banyak jika bayi yang lahir tidak cukup bulan.
"Ini tidak sama dengan kandungan susu formula. Walaupun nutrisi boleh ditambah, tetapi ia tetap dan tidak boleh mengikut keperluan bayi," jelasnya.
Mengulas mengenai pembuatan sabun susu badan yang diadakan oleh kumpulan-kumpulan sokongan penyusuan ibu, Dr. Noor Haliza mengakui tidak pernah mendengar perkara itu sebelum ini.
Ujarnya, sememangnya tidak pelik bahan-bahan tenusu dijadikan sabun kerana ia mempunyai sifat melembap yang baik untuk kulit.
"Wujud persepsi negatif dalam kalangan orang ramai mengenai sabun itu. Pasti ramai yang berasa geli mahu menggunakan. Ia kerana kebanyakan individu hanya menerima susu ibu untuk anaknya," katanya sambil menambah tiada masalah jika bahan tersebut dijadikan sabun.
Namun, tidak menolak kemungkinan ada stigma terhadap produk tersebut.
Sementara itu, penceramah agama, Ustaz Haslin Baharim ketika dihubungi memberi pandangan bahawa sabun yang diperbuat daripada susu ibu perlu diteliti.
Menurutnya, susu ibu yang dibiarkan lama sehingga rosak boleh bertukar menjadi darah. Justeru, ia memerlukan banyak perbincangan.
"Seperti juga pembuatan gincu daripada uri yang tidak dibenarkan," katanya.
Maka, perkara tersebut perlu dibincangkan dan diperhalusi pada peringkat jabatan agama atau majlis fatwa.
Mengulas mengenai susu lain yang dijadikan sabun seperti susu kambing, Haslin berkata, itu dibolehkan dan memang untuk kegunaan manusia.